.: روز جهانی کتاب کودک :.

« International Children's Book Day »

پوستر روز جهانی کتاب کودک ۲۰۱۷

    یلا لپمن، پایه گذار کتابخانه بین المللی مونیخ و دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان، در سال ۱۹۶۷م. پیشنهاد کرد که روزی به نام روز جهانی کتاب کودک، تعیین شود و بدین وسیله فعالیت های دفتر بین المللی کتاب برای کودکان و نوجوانان در سراسر جهان افزایش یابد. این پیشنهاد مورد قبول واقع شد و روز دوم آوریل که مصادف با سالروز تولد هانس کریستین اندرسن، نویسنده داستان‌های کودکان، است به عنوان روز جهانی کتاب کودک انتخاب شد. روز جهانی کتاب کودک از سال ۱۳۴۹ در ایران به رسمیت شناخته شده ‌است.

    هر سال در این روز توسط دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) مراسم باشکوهی برای بزرگداشت مقام کتاب کودک و ادبیات کودک و نوجوان در یکی از کشور های جهان که عضویت دارد؛ برگزار می‌شود و آن کشور پوستر و پیام روز جهانی کتاب را تهیه می‌کند. ایران نیز در سال ۱۳۷۱( ۱۹۹۲) برگزارکننده این مراسم بود.

   پیام و پوستر روز جهانی کتاب کودک ۲۰۱۷ با شعار «بیایید با کتاب‌ها بزرگ شویم» از سوی شعبه‌ی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان IBBY در روسیه منتشر شد.سرگی ماخوتین (Sergey Makhotin) نویسنده‌ی سرشناس روسی، پیام امسال روز جهانی کتاب کودک را نوشته است و کیوان عبیدی‌ آشتیانی آن را به فارسی ترجمه کرده است.

 

در زیر متن پیام سرگی ماخوتین برای روز جهانی کتاب کودک ۲۰۱۷ را می خوانید. 

 

پیام سرگی ماخوتین:

 

     در دوره ی کودکی عاشق درست کردن خانه با مکعب و بقیه ی اسباب بازی هایم بودم. سقف تمام خانه هایی که می ساختم از کتابی تصویری بود. در رویاهایم از آن خانه ها بالا می رفتم، روی بستری از قوطی کبریت ها دراز می کشیدم و ابرها یا آسمان پر ستاره را نگاه می کردم. تمام رویاهایم برمی گشت به تصویری که بیش تر از همه دوست داشتم. من تمام قواعد حسی یک زندگی کودکانه را که به دنبال خلق محیطی امن و آرام است دنبال کرده ام و کتاب کودک به معنای واقعی کمک بزرگی در جهت دست یابی به آن بوده است.

     وقتی بزرگ تر شدم و خواندن را یاد گرفتم، کتاب در تخیلاتم بیش تر شبیه به یک پروانه و یا پرنده بود تا سقف یک خانه. صفحه های کتاب مثل بال های پرنده ها و صدای خش خش برگ ها بودند، انگار کتابی که لبه ی پنجره بود عجله داشت پنجره باز شود و به دنیایی ناشناخته برود. کتاب را برمی داشتم، می خواندم و به نظر می رسید کتاب آرام می شد. بعد، سفرِ من به سرزمین ها و دنیاهای دیگر آغاز می شد و دنیای تخیلاتم بزرگ و بزرگ تر می شد.

    چه شادی بزرگی بود وقتی کتاب جدیدی در دست می گرفتم! در ابتدا هیچ چیز از داستان نمی دانید. در مقابل وسوسه ی خواندن صفحه ی آخر کتاب مقاومت می کنید. و چه بوی خوبی دارد! نمی شود این بو را در اجزاء کتاب تقسیم کرد: جوهر چاپ، چسب... نه، غیرممکن است. کتاب یک بوی خاص دارد، بویی منحصر به فرد و هیجان انگیز. چسبندگی بعضی صفحات طوری است که انگار کتاب هنوز در خواب است. و وقتی بیدار می شود که شروع به خواندنش می کنید.

    شما بزرگ می شوید و دنیای اطرافتان پیچیده تر می شود. با پرسش هایی روبرو می شوید که حتی بزرگسالان توانایی پاسخ گویی اش را ندارند، گرچه، در میان گذاشتن این پرسش ها و رازها و شک ها با دیگران مهم است اما این جا نقطه ای است که کتابی به کمکتان می آید.

    احتمالا با خواندن هر کتاب خیلی از ما با خودمان فکر می کنیم: این داستان درباره زندگی من نوشته شده! و حس می کنیم شخصیت محبوبمان در داستان شبیه خودمان است. او هم مشکلاتی مثل خودمان را تجربه کرده و خودش را برای حل مشکلات به شکلی صحیح مجهز کرده است. و شخصیتی دیگر که اصلا شباهتی به ما ندارد اما دلمان می خواهد الگویمان باشد، الگوی شهامت.

     وقتی بچه ها (دختر یا پسر) می گویند: "کتاب خواندن را دوست ندارم!" خنده ام می گیرد. نمی توانم باور کنم. آن ها مسلما بستنی می خورند، بازی می کنند و فیلم های جالب می بینند. به زبانی دیگر آن ها دوست دارند خوش باشند و خواندن نه تنها کار سختی نیست و به رشد عواطف و شخصیت انسان کمک می کند بلکه در راس تمام خوشی هاست.و نویسندگان کتاب های کودک با همین هدف دست به قلم می شوند.

 

« برخی پیشنهادات برای گسترش فرهنگ کتابخوانی کودکان »

 

1- ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی کودک به عنوان نیاز ضروری کودک

 

      داستان و نمایش، بهترین وسیله انتقال فرهنگ و حتی تجربه است که اگر با توجه به نیاز کودک و خواست او انجام گیرد، نتایج مفیدی به همراه خواهد داشت. آشنا کردن کودکان با فرهنگ دینی و قصه های اصیل ایرانی و بازنویسی این قصه ها به صورت نمایش در رسانه ملی، گام بسیار مهمی برای نزدیک شدن به دنیای کودک است. کودکان اگرچه کودک اند، ولی دنیایی بزرگ و پیچیده دارند. آن ها همه چیز را خوب می بینند و برای یادگیری و یافتن پاسخ پرسش های فراوان خود آماده می باشند. پس اگر پاسخ ها و نیازهایشان را در میان کتاب ها نیابند، هرگز به مطالعه علاقه مند نخواهند شد.

 

2- ارضای تخیل کودکانه در ادبیات کودکان

 

    تخیل، نقش بسیار مهم و به سزایی در ادبیات دارد و این به طور مستقیم به خاصیت وجودی انسان برمی گردد. کودک در اندازه گیری و تشخیص جهان، محدودیت خاص خود را دارد و به تدریج که با جهان انس می گیرد، باید بیشتر به مکان های دوردست سفر کند. او باید مناطق جغرافیایی مختلف را ببیند و بشناسد و پس از این ها، باز در گامی جلوتر، چیزهایی را که در این جهان به شکل مادی وجود ندارد، حس کند. یکی از وظایف مهم تصویرگران و نویسندگان، گشودن دریچه ها و پنجره‌هایی است که مخاطبانش را به سوی جهان تخیل و شگفتی هدایت کند و آنان را در این مسیر پر رمز و راز راهنما باشد.

 

3-  توسعه واقع گرایی در ادبیات کودک

 

    کودک از ده سالگی به بعد، دیگر با افسانه ها و داستان های غیر واقعی قانع نخواهد شد. در نتیجه، به تدریج سراغ داستان هایی می رود که بتواند روابط انسان ها را درک کند. در این مرحله است که مسئولیت خطیر داستان های واقعی، در راه سازندگی شخصیت کودک احساس می شود. واقع گرایی در داستان ها که جنبه های گوناگون زندگی را در برمی¬گیرد، باعث می شود که کودک، محیط و مردمان دوران گذشته و حال را بیشتر بشناسد و به خودشناسی برسد. کودک از راه داستان واقعی، در می‌یابد که نه تنها کودکان دیگری با عواطف مشابه او وجود دارند، بلکه بزرگ سالانی نیز هستند که مسایل هم سن و سالان او را درک می کنند و در نتیجه، او می تواند آسوده خاطر، مسایل را با بزرگترها در میان بگذارد و از آنها چاره جویی کند.

 

4- پرداختن به ادبیات دینی و تربیتی

 

     بیشتر داستان های مذهبی، درباره پیامبران، امامان معصوم و اولیای الهی است و نکته های اخلاقی مناسبی را برای کودکان دربردارد. ادبیات دینی کودکان، ادبیاتی است که میراث مذهبی را به نسل بعدی منتقل می کند. از وظایف اصلی ادبیات دینی، آموزش مفاهیم و اطلاعات دینی است؛ مثل کتاب هایی که در قالب داستان، می کوشند تعالیم مذهبی را آموزش دهند. از دیگر وظایف این حیطه، بیان مقاصد اخلاقی و ترغیب به رفتار اخلاقی نیک است که در اصطلاح کلی تر، آن ها را «تربیتی» می نامند.

 

5- حل مشکل فرهنگی کتابخوانی

 

    مشکل کتاب و کتابخوانی، بیش از آن که مسأله ای «اقتصادی» باشد، مشکلی «فرهنگی» است و برای حل آن، باید همه  دست به دست هم دهند و شوق و نیاز به خواندن را در اقشار مختلف، به ویژه کودکان ترویج کنند. در جامعه ما، شوق به مطالعه و این که کودک به دنبال کتاب باشد، کم است.در این میان، نظرات کارشناسان ادبیات کودک، حاکی از اثرات سوء «سفارشی نویسی» است که بر کیفیت و جذب مخاطبان تأثیر می گذارد. همچنین، عوامل دیگری مانند شتابزدگی در نوشتن، در چارچوب قرار دادن نویسنده، ارزان تمام شدن، آشنا نبودن تصویرگر با فضای ذهنی کودک و...، در افت کیفی کتاب های کودکان مؤثر است.

 

6- ارتقاء جایگاه کتاب کودک

 

     در کشوری که کتاب و مطالعه از اصلی ترین ارزش ها و پایه های رشد و تعالی به شمار می رود، با پرهیز از سفارشی نویسی، رشد نشریات غیر دولتی فعال در زمینه ادبیات کودک،  فاصله گرفتن از چاپ کتاب های بازاری و کم ارزش از نظر فرهنگی، توجه بیشتر خانواده ها به خرید کتاب برای کودکان و همچنین بهره گیری از عنصر خلاقیت به جای بازنویسی متون کهن در نگارش کتاب ها، می توان گام های مؤثری برای ارتقای سطح کیفی ادبیات کودک برداشت.

منابع و مآخذ :

 

http://koodaki.org

https://fa.wikipedia.org

http://www.iribnews.ir