.: گزارش هجدهمین همایش دانشگاه الزهرا(س) :.

" آرشیو های دیداری- شنیداری، چالش ها و فرصت ها "

 

هجدهمین همایش سراسری انجمن علمی- دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی

دانشگاه الزهرا(س)

 

برای مطالعه ی گزارش این همایش به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.

  هجدهمین همایش سراسری انجمن علمی- دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا(س) تحت عنوان " آرشیو های دیداری- شنیداری، چالش ها و فرصت ها در تاریخ 14 آذرماه 1396 از ساعت 8 الی 17 در سالن دکتر مصلی نژاد برگزار گردید. دبیر علمی این همایش جناب آقای دکتر سعید رضایی شریف آبادی، عضو هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی و دبیر اجرائی سرکار خانم آیسان پژوهان فر، دانشجوی کارشناسی این رشته بودند. این همایش که مورد استقبال جمع کثیری از اساتید،دانشجویان، کتابداران و آرشیویست های داخل و خارج از دانشگاه قرار گرفت؛ سه پانل و هشت سخنران ویژه داشت.

  سخنران های ویژه، سرکار خانم دکتر ندا گلیجانی مقدم، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهرا(س)؛ جناب آقای دکتر سعید رضایی شریف آبادی، دبیر علمی همایش؛ سرکار خانم آیسان پژوهان فر، دبیر اجرائی همایش؛ جناب آقای دکتر امیر غائبی، رئیس دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا(س)؛ سرکار خانم دکتر معصومه کامران، مدیر گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا(س)؛ جناب آقای دکتر نور الله مرادی، استاد پیشکسوت علم اطلاعات و دانش شناسی و مدیر کل اسبق کتابخانه ها و آرشیو های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران؛ جناب آقای مهندس سعید انبارلویی، مدیر کل آرشیو های صدا و سیما و جناب آقای سید کاظم حافظیان رضوی، دوست همیشگی همایش های الزهرا(س) بودند که هر یک به جنبه هایی از اهمیت موضوع همایش پرداختند.

  همایش پس از قرائت قرآن و سرود ملی آغاز شد. در آغاز این همایش سرکار خانم ندا گلیجانی مقدم، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهرا(س)، ضمن عرض تبریک به مناسبت ولادت حضرت رسول اکرم (ص) و امام صادق (ع) و خیر مقدم خدمت اساتید بزرگوار، دانشجویان و حضار گرامی به ایراد سخنرانی پرداختند و فرمودند: « یکی از مشکلات عمده در معاونت فرهنگی در رابطه با انجمن های علمی آن است که به دلیل فارغ التحصیلی و بیرون آمدن دانشجویان از انجمن، کار اوج و فرود دارد؛ لذا تداوم کار ممکن است به طور قوی رخ ندهد.» ایشان هم چنین اذعان کردند: « اولین همایش حوزه معاونت دانشجویی- فرهنگی در سال 1377 برگزارگردید و روند خطی رو به صعود انجمن علمی- دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا(س) تاکنون تداوم یافته است. امیدوارم در ساعات آتی چیزی بر دانش و معرفت ها افزوده شود.»

  جناب آقای دکتر سعید رضایی شریف آبادی، دبیر علمی همایش، فرمودند: « خیلی دلم می خواست دبیران هفده همایش گذشته امروز اینجا و در کنار ما حضور داشتند. ما بعد از هر همایش به این موضوع فکر می کنیم که موضوع همایش بعدی چه خواهد بود. در اوایل امسال در خدمت مهندس انبارلویی، مدیر کل محترم آرشیو های صدا و سیما، بودیم و از پیشنهاد ایشان در خصوص انتخاب موضوع آرشیوهای دیداری- شنیداری برای هجدهمین همایش استقبال کردیم. مانند هر سال با همکاری و پیشنهاد انجمن علمی- دانشجویی و گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا(س) این موضوع برای هجدهمین همایش قطعی شد.»

  ایشان در ادامه افزودند: «در کشور ما بسیاری از سازمان ها، به جز سازمان صدا و سیما که بزرگ ترین آرشیو ملی است؛ موجودی بسیار غنی ای در محمل دیداری- شنیداری دارند و ما نباید از این حافظه ماندگار و تحولات فناوری غافل باشیم. امیدوارم این همایش مانند هفده همایش قبل مورد استفاده قرار گرفته و مفید واقع گردد. خوشبختانه بسیاری از همایش های دانشگاه الزهرا(س) به صورت کتاب منتشر شده است و دسترسی پذیری بسیار سریع و روزآمد شده است.» دکتر رضایی در پایان سخنان خود از حضور گرم شرکت کنندگان و حمایت تمام عزیزان تشکر و قدردانی نمودند.»

  سرکار خانم آیسان پژوهان فر، دبیر اجرائی همایش، بیان کردند: « از تمام دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا (س)، اعضای کادر اجرایی و حامیان همایش(شرکت پارس آذرخش، یابش، پیام حنان، انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران و اداره کل آرشیوهای صدا و سیما که ما را در برگزاری این همایش یاری کردند، کمال تشکر و قدردانی داریم.»

  در ادامه جناب آقای دکتر امیرغائبی، رئیس دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، نیز ضمت عرض تبریک و تهنیت به مناسب ولادت رسول اکرم و امام صادق(ع)، با بیان احادیثی مجلس را مزین نمودند.

  سرکار خانم دکتر معصومه کربلا آقایی کامران، مدیر گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا(س) فرمودند: « از حضور گرم شرکت کنندگان عزیز و متخصصین محترم که از سازمان صدا و سیما شرکت نمودند؛ سپاسگزارم و اعیاد پیش رو را تبریک و تهنیت عرض می کنم. اکنون پیشنهاد می دهم که در سال 1398 بتوانیم جشن بیست سالگی همایش را برگزار نماییم.» ایشان در پایان سخنرانیشان از اعضای گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا(س) و معاونت محترم فرهنگی تشکر و قدردانی کردند.

  جناب آقای دکتر نورالله مرادی، بیان نمودند: « برای اولین بار در سال 1357 برای بازسازی آرشیوهای صدا و سیما به این سازمان پیوستم. در مورد نقش آرشیو نیز خاطره ای را جهت تأکید بر اهمیت آرشیو تعریف نمودند. آرشیو حافظه ملی ماست. در کشور 3 آرشیو داریم: 1- آرشیو ملی 2- کتابخانه ملی 3- آرشیو دیداری- شنیداری سازمان صدا و سیما که باید قدر آن ها را بدانیم. شباهت آرشیو به حافظه فردی بسیار زیاد است. اگر به آرشیو هایمان توجه نکنیم، به مرور زمان فرسوده شده و از دست می روند. در سال 1318 رادیو در ایران تأسیس شد. تا مدت ها رادیو به صورت زنده پخش می گردید و چیزی ضبط نمی شد. تنها آرشیوی که در آن زمان وجود داشت، آرشیو صفحه بود. بعد از اختراع ضبط صوت، ضبط محتوای تولید شده توسط رادیو نیز آغاز گشت. در تمام کشورهای دنیا (بدون استثناء) وقتی یک سازمان رادیو- تلوزیونی را می سازند، فقط تا ده سال به فکر گسترش آنتن می باشند (قبل از آمدن ماهواره ها). در سال 1345 تلوزیون ملی ایران آغاز به کار نمود. در سال 1368 رادیو و تلوزیون ایران با یکدیگر ادغام گردیده و سازمان رادیو و تلوزیون ملی ایران شکل گرفت. حفظ و نگهداری منابع مستند، پشتیبانی از تولید، کمک به تولید در برنامه سازی از جمله  وظایف سازمان های آرشیوی می باشد. فراهم آوری، سازماندهی، حفظ و نگهداری (از همه مهم تر است)، اشاعه و دسترس پذیری منابع آرشیوی  بسیار مهم می باشد. مرحله ی بعد مکانیزه کردن آرشیو بود. تهیه ی ابزارهای سازماندهی (مجموعه قواعد فهرست نویسی، تهیه ی سرعنوان های موضوعی و رده بندی روسو) برای ما بسیار مهم بود. با دوره های کوتاه مدت شروع به آموزش استفاده از آرشیو و خدمات آرشیو و کتابخانه کردیم. سپس مسئله ی استخدام نیروی انسانی کارشناسی و کارشناسی ارشد مطرح گردید. خوشحالم که در این زمینه یک گام برداشتیم و نسل های بعدی خدمات بیشتری را انجام داده و آرشیوها را مکانیزه کردند و انشاء الله نسل های جدید در این زمینه گام های بسیار بلندتری بر خواهند داشت.»

  جناب آقای مهندس سعید انبارلویی، مدیر کل آرشیو های صدا و سیما، عنوان نمودند: « با توجه به سخنان نغز جناب آقای دکتر مرادی مسئولیت سنگینی در حفظ و نگهداری منابع آرشیوی داریم. آرشیو ها از نوع دیداری- شنیداری جزء اصلی بافت فرهنگی (موزه ها، آرشیوها، کتابخانه ها) می باشند. آرشیوهای دیداری- شنیداری در امتداد اسناد مکتوب و میراث ملموس و غیر ملموس هستند. یک اثر دیداری- شنیداری به عنوان یک سند فرهنگی محسوب می گردد. خود میراث دیداری- شنیداری ایجاب می کند که مقداری به صورت علمی به این قضیه بنگریم. در جهان به آرشیو به عنوان یک علم نگاه می شود. دو مقوله حفظ و نگهداری و اشاعه که در این زمینه مطرح می گردند؛ بسیار مهم می باشند. اکنون اکثر دانشگاه های دنیا رشته تحصیلی آرشیوهای دیداری و شنیداری را دارند. بسیاری از سازمان ها منابع آرشیو دیداری- شنیداری بسیار خوبی را دارند. اگر علم و دانش تعیین کننده برای حفظ آرشیوها است، رشته علم اطلاعات و دانش شناسی بهترین رشته برای فراگیری این علمِ به روز می باشد. اگر آرشیویست ها به مهارت های روز دنیا مسلط باشند و مقهور تکنولوژی نشوند، در این صورت نسل جدید می توانند تحولی در زمینه ی آرشیو های دیداری- شنیداری ایجاد نمایند. موزه ها، کتابخانه ها و آرشیو ها در بحث بافت فرهنگی، هر یک به نحوی مظلوم واقع شدند، به همین جهت وضعیت بافت فرهنگی ما آسیب دیده است و به این موارد کم توجه شده است. در ابتدا باید آسیب شناسی کنیم. بزرگترین آسیب، فضای مجازی است. فضای مجازی باعث اشغال وقت انسان ها، کاهش سرانه مطالعه و ... گردیده است. فضای مجازی اقیانوسی از اطلاعات با یک سانت عمق است. اگر فضای مجازی تهدید است، فرصت نیز هست.»

   ایشان در ادامه خاطر نشان کردند: « برای اشاعه باید منابع در دسترس قرار گیرند. سامانه ای به نام میراث جام جم را ایجاد نمودیم که تمام منابع آرشیوی آرشیوهای کل سازمان صدا سیما در آن موجود می باشد. ما نباید منتظر باشیم که افراد به کتابخانه ها و آرشیوها مراجعه نمایند، خودِ کتابداران و آرشیویست ها باید دست به اشاعه اطلاعات بزنند. هم چنین به فارغ التحصیلان رشته مطالعات آرشیوی و علم اطلاعات و دانش شناسی سازمان صدا و سیما افتخار می کنیم؛ زیرا دانشجویان رشته های دیگر قادر نیستند که متوجه ارزش آرشیو و اسناد گردند. ما طرح های بسیار خوبی را چهارشنبه هر هفته در شبکه 1 صدا و سیما در خصوص منابع آرشیوی معرفی می کنیم و در سامانه میراث جام جم نیز بسیاری از منابع آرشیوی پنهان را ارائه داده ایم.»

  هم چنین جناب آقای سید کاظم حافظیان رضوی، دوست همیشگی همایش های دانشگاه الزهرا(س)، اظهار نمودند:« بسیار مفتخرم که پیگیرکننده ترین فرد در خصوص همایش های دانشگاه الزهرا(س) در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی بوده ام. بنده دوره هایی را به عنوان معلم در خدمت آرشیوهای صدا و سیما گذرانده ام. در تدریس کلاس های اخلاق کتابداری دانشگاه الزهرا(س) به دانشجویان تأکید می کردم که کتابداران باید آرشیویست هم باشند. کتابخانه را آثارخانه می بینم؛ یعنی همه ی محمل های اطلاعاتی چه دیداری و چه شنیداری باید در نظر گرفته شوند.»

  در پایان سخنرانی های هشت سخنران ویژه، کلیپ مجموعه فعالیت های انجمن علمی- دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا (س) در طی یک سال اخیر پخش گردید. پس از پایان پخش کلیپ، حضار برای استراحت کوتاه و پذیرایی به بیرون از سالن هدایت شدند.

   پس از تایم استراحت و پذیرایی، اعضای پانل اول آقایان دکتر مرادی، دکتر غائبی و خانم ها دکتر کامران و گیتی کاوه به جایگاه داوری راهنمایی شدند. در پانل اول سرکار خانم فاطمه خسروی، دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مطالعات آرشیوی دانشگاه الزهرا(س)، برای ارائه مقاله ی خود تحت عنوان "آموزش آرشیوداران دیداری- شنیداری" تریبون را در دست گرفتند و به نکات ذیل اشاره نمودند: « کسب فنون آرشیوداری در ایران معمولا از طریق تبادل تجربیات است. در دانشگاه های خارج از کشور سمینارهای کوتاه مدت، سمپوزیوم ها و مدرسه های تابستانی در زمینه آرشیو های دیداری- شنیداری برگزار می گردد. آموزش را به نحوه های مختلفی می توان دریافت نمود، از جمله: آموزش از طریق دانشگاه در مقطع مختلف تحصیلی، آموزش قضایی، کارآموزی و... . هدف استانداردهای آموزشی آن است که به آموزش های دیداری- شنیداری یک طرح جامع ببخشند.»

  ایشان در ادامه سخنان خود تعدادی از متون آموزشی در زمینه آرشیوداری دیداری و شنیداری را نیز معرفی نموده و افزودند:« علاوه بر کتب، از نشریات علمی نیز می توانیم برای آموزش استفاده کنیم. از جمله نشریه ARSC، فصلنامه و خبرنامه جامعه از آرشیوداران آمریکا، نشریه Archival lssues ، نشریه IASA، خبرنامه انجمن آرشیوداران تصاویر متحرک و .... » در ادامه به معرفی گروه آموزشی TAPE پرداختند. گروه آموزشی TAPE، یک گروه آموزشی سمعی و بصری حفاظت در اروپا است. بیشتر تمرکز این گروه آموزشی بر مدیریت مواد دیداری و شنیداری است و دوره های آن به زبان انگلیسی برگزار می گردد.

  ایشان هم چنین تصریح کردند: « آموزش در رشته مطالعات آرشیوی به دستورالعمل های مدون نیاز دارد. لذا باید به دوره های ضمن خدمت، دوره های کوتاه مدت توجه بیشتری شود. برگزاری چنین دوره هایی برای آرشیویست هایی که در سازمان های آرشیو شاغل هستند، ضرورت بیشتری دارد.»

  در ادامه جناب آقای علی قدیمی، آرشیودار صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، مقاله خود را با عنوان "مفهوم مدرک و مدلسازی توصیف محتوای منابع دیداری دیجیتالی در نظام های بازیابی محتوا- محور" ارائه دادند. ایشان در آغاز تعریفی از مدرک، به عنوان پایه ای برای آرشیوها، را بیان نموده و اظهار کردند: «در تعریف مدرک  3 عامل مهم است: کمیت پذیری، محاسبه پذیری و تفکیک پذیری. لذا باید بین محفل و مدرک تفاوت قائل شویم. مدرک دیداری- شنیداری محتوایی و مکانمند و زمانمند است که طی عمل انتشار بر روی رسانه ای ضبط و خلق می شود. در مورد منابع کاغذی محمل ضبط (کاغذ) و رسانه ی تخصیصی همان کاغذ است. انسان بدون واسطه به کتاب دسترسی دارد، ولی بدون واسطه به منابع دیداری- شنیداری دسترسی ندارد. پخش کننده (player) کار رمزگشایی را انجام می دهد. هر مدرک زمانمند تنها در مسیر زمان موجودیت پیدا می کند؛ لذا اگر زمان نباشد، منابع دیداری- شنیداری قابل استفاده نخواهند بود، چون این مدارک زمانمند هستند. مدارک دیداری- شنیداری  دارای 2 خصوصیت می باشند: ساختارمندی و چندلایگی. منابع دیداری و شنیداری چند لایه دارند: مجموعه، اختصاصی، تحلیلی. رده شناسی یعنی نشانه هایی که جزو قراردادهای سینمایی محسوب می شود. این نشانه ها وقتی بین کانال ها و منابع دیداری-شنیداری مورد استفاده قرار می گیرند، حالت تداعی زمانی را به آن ها می بخشند. بر اساس محاسبه ی این نشانه ها می توان فهمید که مرزسکانس، شات و صحنه کجاست.»

  سرکار خانم طاهره راثی تهرانی، کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه الزهرا(س)، مقاله خود را که مشترکا با سرکار خانم منا طاوسی،دانشجوی کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران و جناب آقای محمدرضا نیازمند، کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی و عضو گروه پژوهشی مدیریت اطلاعات مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری،  تحت عنوان  "بازیابی اطلاعات بر مبنای محتوا در آرشیو های دیداری- شنیداری" نگاشته بودند؛ ارائه نمودند.  ایشان فرمودند: « آرشیوهای دیداری- شنیداری تولید اطلاعات را از گذشته تا کنون به عهده داشتند. امروزه نیز نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند. توجه به ویژگی های آرشیوهای دیداری- شنیداری نقش اساسی در بازیابی دارد. هدف این مقاله بررسی در آرشیوهای دیداری- شنیداری مبتنی بر محتوا است. چتدین مدل بازیابی منابع دیداری- شنیداری که استخراج شده است را نیز معرفی نمودند، از جمله: مدل پیوندهای ویدیوئی، مدل بازیابی مبتنی بر متن، مدل مبتنی بر پرس و جو. مراحل جست و جوی مبتنی بر محتوای دیداری- شنیداری سیستم AXES نیز ذکر گردید. در ادامه مدل الگوریتم درخت خوشه بندی سلسله مراتبی، مدل تجزیه و تحلیل صوتی (Audio Analysis)، مدل تقسیم ویدوئی (video segmntation)، مدل تقسیم بر عکس های ابتدایی ویدئو (segmenting video into elementaryh shots)، مدل پردازش آنلاین(on-line processing) را نیز معرفی نمودند. در حفظ منابع می توان از الگوی پویش استفاده کرد. در حوزه دیداری- شنیداری بر ارتباط بین داده ها باید تمرکز کرد. بازیابی مبتنی بر محتوا می تواند در شیوه های بازیابی در دنیای واقعی مورد استفاده قرار گیرد. می توان از جستجوهای ثبت شده و خرید محتوا از یک آرشیو دیداری- شنیداری موجود برای ایجاد مجموعه های پرس و جو واقع بینانه و تصمیم گیری مرتبط استفاده نمود.»

   در ادامه جناب آقای حمید نبیئی، مدیر محترم آرشیو و کتابخانه صدا و سیمای مرکز آبادان، مقاله خود را تحت عنوان " بررسی کیفیت وب سایت های آرشیو های ملی دیجیتالی با استفاده از معیار های الگوی تلفیقی" ارائه نمودند. ایشان بیان کردند: «پس از اختراع ماشین چاپ و به جریان افتادن سریع تر دانش، سرعت تغییرات تکنولوژی هم سریع تر شد. سه حالت جامع برای اطلاعات تعریف شده است. اطلاعات محیط را از طریق وب فرا گرفته است. در نتیجه این اطلاعات از حالت جامد به حالت تبخیر و گاز تبدیل شده است. آرشیو ها تغییر رویکرد دادند و علاوه بر حفظ و نگهداری اطلاعات به اشاعه اطلاعات نیز پرداختند. هدف این پژوهش بررسی کیفیت وب سایت های آرشیو ملی دیجیتال با استفاده از معیار های یک الگوی تلفیقی است و تجزیه و تحلیل مدل های مختلفی از جمله کراپ،آسیف،موسیف، وب کرال و... است که برای بررسی محتوای وب سایت ها مورد استفاده قرار می گیرند. مولفه های الگوی تلفیقی شامل فرا داده، گرایش و بی طرفی، امنیت و حفظ حریم خصوصی، قابلیت جستجو، پویایی و تحول، صحت و سندیت، اعتبار، مشاهده و دسترس پذیری، روز آمدی، تعامل و خدمات می باشد. یافته ها در خصوص دقت و اعتبار پیشنهاد می کرد که سطح دسترس پذیری و مشاهده پذیری در وب سایت ها با توجه به نیاز گروه های مختلف کاربران از جمله معلولین بینایی و شنوایی رعایت گردد، به تاریخچه ی وب سایت و تحولات زمانی آن توجه شود، مشخصات میان وب سایت ها و وابستگی سازمان آن ها ذکر گردد و از زبان های مختلف زنده دنیا و متناسب با توانایی مخاطبان به منظور رعایت ویژگی چند زبانگی استفاده گردد، زمان جمع آوری داده ها در جداول و نمودارها به منظور تقویت ویژگی روز آمدی بیان شود، به ویژگی تعاملی(بتوانیم نظر دهیم،دوطرفه باشد) وب سایت ها توجه گردد و خدمات بیشتر به ویژه خدمات اطلاعاتی بر بر چسب ها به طور مناسب ارائه گردد.»

  در تکمیل سخنرانی جناب آقای نبیئی، جناب آقای دکتر غائبی اظهار نمودند: « مردی به نام چِن اشاره کرده است که یک آرشیویست خوب باید 40 مهارت (دانش و مهارت) را داشته باشد. هم چنین نبود نظریه در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی یکی از مشکلات این رشته در کل دنیا است. مسئله ی نبود پارادایم مشخص در حوزه ی بازیابی اطلاعات وجود دارد. سه پارادایم مهم، دیدن و شناختن، کشف دانش و شرح و توصیف می باشند.»

   اعضای پانل دوم خانم ها دکتر آبام، دکتر فهیمی فر و آقایان مهندس انبارلویی و رضا فراستی به جایگاه داوری مقالات راهنمایی شدند. پانل دوم با سخنرانی سرکار خانم دکتر زویا آبام آغاز گردید. سپس سرکار خانم فرزانه بهارلو، دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات آرشیوی دانشگاه الزهرا(س)، به ارائه ی مقاله خود با عنوان"بررسی استاندارد های فراداده ای توصیف آرشیوی و ارائه الگوی مناسب برای توصیف مواد دیداری و شنیداری" پرداختند: « تنظیم و توصیف مواد دیداری- شنیداری از اهمیت بسزایی برخوردار است. استانداردهای مختلفی برای تنظیم و توصیف وجود دارد که برخی تنها به محمل توجه دارند و برخی ابتدا به محتوا و سپس به محمل توجه دارند. حفظ محتوای دیداری- شنیداری وابسته به زمینه آن هاست. هدف از این پژوهش تبیین استانداردهای فرا داده ای توصیف آرشیوی جهت توصیف مواد دیداری- شنیداری آرشیوی می باشد. استانداردهای فرا داده ای در سال 1969 به کار رفتند. از جمله این استانداردها عبارت اند از: 8 استاندارد دوبلین کور، توصیف آرشیو رمز گذاری شده (ای ای دی)، فراداده ای توصیفی شئ گرا، رمز گذاری و انتقال فرا داده ها(مش)، مارک ای ام سی، بین المللی توصیف آرشیوی عام، بین المللی مستند پیشینه های آرشیوی برای سازمان ها و افراد و خاندان ها(اسیار)، بافت شناسه گذاری شده آرشیوی، افراد و خاندان(ای ای سی، سی پی اف)، توصیف محتوای آرشیو (دکس)، خدمات مکان یاب دولتی استرالیا (ای. جی. ال. اس) و ..... . مدل منابع مفهومی سیداک کاملترین مدل است.» ایشان استاندارد اتم، مدل منبع مفهومی سیداک، زبان نشانه گذاری عمومی، تبدیلات زبان سبک توسعه پذیر، تعریف نوع سند، ایزو، پی بی کور و ای بی پی کور نیز معرفی نمودند.

  در ادامه سرکار خانم بتول سادات موسوی، دانش آموخته ی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال، به ارائه مقاله خود را با عنوان"عوامل موثر بر کاربرد فناوری اطلاعات در آرشیو های دیجیتال صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران" پرداختند. ایشان بیان کردند: « کاربرد فناوری اطلاعات در آرشیو های صدا و سیما بسیار گسترده می باشد. هدف تحقیق حاضر بررسی عوامل مؤثر بر کارکرد فناوری اطلاعات در آرشیوهای دیجیتال صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است. یعنی متوسط دریافت پاسخ­دهندگان از مفید بودن نظام مدیریتی حاکم بر آرشیوهای دیجیتال از مرز متوسط گذشته و به طرف موافق پیش رفته است و بین عوامل مدیریتی، تأثیر عامل تصمیم­ سازی مدیران بر نگهداری صحیح منابع در زمینه بهره­گیری از فناوری بیش از همه است. بر این اساس می­توان گفت که عوامل مدیریتی تا حدود زیادی باعث نظام بخشیدن به محیط آرشیوها، ایجاد روابط درست و مفید میان آرشیوها و واحدهای فنی سازمان، افزایش کیفیت کار، نگهداری صحیح منابع دیداری و شنیداری و تبدیل این منابع از آنالوگ به دیجیتال گردیده است. عوامل فرهنگی نیز در جهت یادگیری و کسب مهارت استفاده از فناوری، دسترسی راحت و شناخت تمام قابلیت‌های آن، شناخت در جهت استفاده مناسب و سازگاری و همگام شدن با این فناوری شده است. به کارگیری صحیح فناوری اطلاعات باعث بهبود، بهره­ برداری و افزایش دستاوردهای عملکردی می­باشد و قابلیت خدمت­رسانی آن­ها را به استفاده­کنندگان افزایش می­دهد. صدا و سیما به صورت فصلی، دوره هایی ضمن خدمت برای آرشیویست های خود برگزار می کند که بتوانند توانمندی های لازم را در استفاده از فناوری اطلاعات در حوزه آرشیو کسب نمایند.»

   در تکمیل سخنان ایشان جناب آقای مهندس انبارلویی فرمودند: « اطلاعاتی که از هر اثر در آرشیو ثبت می گردد، در فناوری اطلاعات کمک های شایانی در این زمینه می تواند بکند. ما 2 نوع آرشیویست داریم. آرشیویست هایی که برای حفظ و نگهداری مواد آرشیوی تلاش می کنند و کاربرانی که به مواد آرشیوی نیاز دارند و قصد استفاده از این مواد را دارند. آرشیوها به دلیل منحصر به فرد بودن مدارکشان جزو لاینفک سازمان مادر هستند، از این رو یکی از چالش های پیش روی آرشیویست ها مبارزه و غلبه بر دیوان سالاری سازمان ها است. هم چنین بازبینی در طراحی نرم افزارهای اطلاعاتی ضرورت بسیاری دارد. واحدهایی که در دوره ی کارشناسی ارشد تدریس می شود کاملا منطبق بر نیازهای علمی و عملیاتی دانشجویان نیست. لذا باید واحدهای این رشته مورد بازبینی قرار گیرد. حفظ پویایی آرشیوها نیز از مسائل بسیار مهم است که با مبارزه برای غلبه بر دیوان سالاری سازمان های آرشیوی این پویایی صورت می پذیرد. یک نکته مهم که نباید از نظر ما غافل باشد؛ تحلیل معناشناختی محتوای مدارک است. هم چنین به دلیل اینکه ساختار آرشیوهای ما ریزش اطلاعاتی را ایجاد می کنند؛ تنها آموزش ها است که می تواند به این قضیه کمک کند.»

  متاسفانه جناب آقای علی احمدی زاویه، معاون صدای سازمان صدا و سیما ( مرکز آذربایجان شرقی) نتوانستند حضور به عمل آورند و مقاله ی خود را با عنوان " بررسی میزان کارایی قالب های فراداده ای مورد استفاده در آرشیو دیجیتال صدای جمهوری اسلامی ایران بر اساس نظرات کاربران" ارائه دهند.

  پس از پایان سخنرانی های اعضای پانل دوم و اتمام ارائه مقالات، پرسش هایی درخصوص مقالات ارائه شده در پانل دوم پرسیده شد و توسط اعضای پانل پاسخ داده شد.

  برای مثال دکتر برادر این پرسش را مطرح نمودند: از منبع دیداری (visual) یک تعریف جامع را بیان کنید.

  آقای فراستی در پاسخ به دکتر برادر بیان نمودند : « عکس جزء منابع دیداری است، در حالی که اگر همین عکس دارای زیرنویس باشد جزو منابع مکتوب محسوب می شود. بنابراین مرزی نمی توان بین این دو مسئله تعیین کرد. خود اطلاعات بیشتر مهم است.» دکتر کیانی نیز اذعان کردند :« اسلاید ممکن است جنبه آموزشی داشته باشد و عکس حاوی اطلاعاتی از حال یا گذشته باشد. بنابراین سعی کنیم بیشتر به مرز بین این دو بپردازیم.»

  دکتر آبام تصریح کردند: «باید بخشی از توان مادی و نیروی انسانی را صرف خدمات دهی و دسترس پذیری منابع کنیم. اگر برای بحث دسترسی برنامه ای نداشته باشیم و فقط کارمان نگهداری و حفظ منابع باشد، یک ایراد است.»

  سپس با اعلام زمان استراحت و ناهار و نماز، حضار به خارج از سالن هدایت شدند.

  پس از استراحت حضار، صرف ناهار و اقامه ی نماز، اعضای پانل سوم؛ جناب آقای دکتر کیانی و خانم ها دکتر برادر، شفیقه نیک نفس و آناهیتا باواخانی به جایگاه داوری مقالات راهنمایی شدند. سرکار خانم دکتر برادر پانل دوم را با سخنرانی خودشان آغاز نمودند. متاسفانه سرکار خانم بهناز ولیزاده، دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا(س) نتوانستند در این همایش حضور به عمل آورند و مقاله ی خود را با عنوان "دیجیتال سازی مجموعه آرشیو های دیداری و شنیداری" ارائه دهند. لذا سرکار خانم سپیده سیروس کبیری، مدیر آرشیو مرکز پویا نمایی صبا(مرکز صدا و سیما) و دانش آموخته کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی، مقاله خود را با عنوان " میراث جام جم، سامانه یکپارچه آرشیو های دیداری- شنیداری سازمان صدا و سیما" آغاز نمودند: «آرشیو صدا و سیما بزرگترین آرشیو دیداری- شنیداری کشور است. آرشیوها در برنامه سازی، تولید و پژوهش موثراند. آرشیو رادیو- تلویزیونی یک دسته از آرشیوها و مهم ترین آن ها هستند. آرشیو منابع، حاصل اطلاعاتی است که به صورت علمی مستند سازی و پالایش شده اند. در حوزه آرشیو تأکید بر داده محوری است. هدف این پژوهش معرفی میراث جام جم، سامانه یکپارچه آرشیوهای دیداری- شنیداری سازمان صدا و سیما است. در این مقاله مقایسه ی سه نرم افزار گنجینه، سیمرغ و میراث نیز صورت گرفته است. مدل مرجع "او آی آی اس" چهارچوبی را برای ساخت و نگهداری مخزن اطلاعاتی به منظور حفاظت بلند مدت و دستیابی به مواددیجیتالی ایجاد کرده است.

  چرخه ی یک فایل دیجیتال 6 بعد دریافت، ذخیره آرشیوی، مدیریت داده، مدیریت اجرایی، حفاظت و دسترسی را در بردارد که برای دیجیتال سازی انواع منابع به کار می رود. هر چه اشتراک گذاری منابع بیشتر باشد، اطلاع رسانی نیز قوی تر خواهد بود. یکی از انواع بازیابی، بازیابی پلان یا نماها بود. هم چنین در این سامانه هر دو صورت جستجوی متنی کلیدواژه آزاد و کلیدواژه کنترل شده امکان پذیر است. آرشیو در سامانه میراث جام جم، وظیفه خدمات و عملکردهایی را برای ذخیره، محافظت و بازیابی بسته های اطلاعاتی به عهده دارد. آرشیو MAM، عملیات کلی نظام آرشیوی را مدیریت می نماید. در سایت جستجو یا بازیابی، امکانات امنیتی، ثبت و ورود اطلاعات و ابزارهای میراث مبتنی بر وب از موفقیت بالاتری برخوردار است. با استفاده از سایت میراث جام جم می توان آرشیو ملی صدا و تصویر را پایه گذاری کرد.»

  در ادامه سرکار خانم زهرا دهقانی زاده، دانش آموخته کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه پیام نور واحد قم  مقاله خود را تحت عنوان" بررسی نقش منابع موجود در آرشیو صدا و سیمای استان یزد در هدایت مدیریت دانش و تسهیم سرمایه های فکری" که با همکاری جناب آقای دکتر سعید غفاری، عضو هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه پیام نور واحد قم نگاشته بودند؛ ارائه نمودند: «آرشیو یکی از مجراهای اصلی برای دسترسی آزاد به اطلاعات می باشد.سرمایة فکری به مجموعه ­ای از دانش و اطلاعات در شرکت یا سازمان گفته می­شود که موجب افزایش ارزش محصولات و خدمات از طریق هوش و نه فقط از طریق به کارگیری سرمایة مالی برای شرکت می­شود. در واقع، سرمایة فکری نمایندة کل دارایی­های ناملموسی است که به عنوان دارایی­های دانشی معروف ­اند. 45% منابع موجود در آرشیو صدا و سیمای یزد، چاپی و 55 درصد به صورت غیرچاپی و الکترونیکی در غالب رسانه ­های دیداری و شنیداری در اختیار مراجعین قرار داده می­شود. ابتدا سرمایه رابطه­ای بیشترین میزان میانگین را در میان کارکنان آرشیو صدا و سیمای استان یزد داشته است و سپس سرمایه ساختاری و سرمایه انسانی مورد توجه کارکنان شاغل در آرشیو صدا و سیمای استان یزد بوده است. سرمایه های فکری شامل سرمایه انسانی، ساختاری و رابطه ای می شود. هر چه بتوانیم خلق دانش را در بین کارمندان آرشیو در سازمان ها افزایش دهیم، میزان سرمایه های فکری ما بیشتر است. جنسیت بر سرمایه های فکری تاثیری نخواهد داشت. ولی هرچه سابقه خدمت، سن و میزان تحصیلات کارمندان بیشتر باشد، تمایل آنها به سرمایه های فکری هم بیشتر است.»

 خانم دکتر باوا خانی در تکمیل سخنان خانم دهقانی زاده اشاره نمودند: «مؤلفه انسانی یکی از مهمترین مؤلفه ها در سرمایه فکری می باشد. لذا باید ابتدا به آن توجه گردد.»

  در ادامه سرکار خانم عصمت کاخکی گل، دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه بیرجند به ارائه مقاله خود با عنوان" قالب های دیداری- شنیداری دیجیتالی: اصول و معیار های انتخاب" که با همکاری آقای علی قدیمی، آرشیودار صدا و سیما، نگاشته بودند؛ پرداختند. ایشان به نکات زیر اشاره نمودند: « قالبِ فایل، محفظه، پوشش یا رَپِری است که  یک یا چندین کُدِک ویدئویی، صوتی یا حتی داده را در بر می­گیرد. قالب های دیداری- شنیداری بدون محمل هستند. کدک سخت افزار یا نرم افزاری است که قادر است بیت های یک فایل صوتی یا ویدیویی را رمز گذاری کند. پیکسل،کوچکترین جزء یک تصویر است. هر چه تعداد پیکسل های یک تصویر بیشتر باشد، وضوح تصویر بهتر است. هم چنین 2 نوع فشرده سازی وجود دارد: بدون اتلاف و پر اتلاف و نگهداری دیجیتال یک فرآیند است و این فرایند مستلزم نظام مندی است. قالب­های صوتی و تصویری سازمان صدا و سیما باید مورد بازنگری قرار گیرد. اگرچه تعریف قالب­های مناسب و تعیین آنها شرط لازم است، ولی کافی نیست. برای کنترل دقیق فرایند نگهداری باید چرخه کدینگ اجرا شود. بسیاری از آرشیوداران، برنامه­سازان و مسئولین امر آگاهی­های لازم و کافی درباره قالب­ها ندارند. باید آموزش­های لازم در این خصوص طراحی و اجرا شود.»

  جناب آقای دکتر کیانی فرمودند:«دغدغه اصلی در آرشیوهای دیداری و شنیداری دغدغه حفاظت و نگهداری، سهولت استفاده و رضایت متقاضی است . حفاظت مهم است. ولی دسترس پذیری و اشاعه اطلاعات چه مکتوب چه صدا و چه تصویر از آن هم مهم تر است.»

 جناب مهندس انبارلویی نیز در پاسخ به سخنان دکترکیانی اذعان کردند: «گاهی استفاده کردن شخصی است. ما سعی مان بر این است که دسترسی به منابع آرشیوی برای کار پژوهشی به صورت الکترونیکی اجرا شود. لذا برای حضور فیزیکی در سازمان آرشیو نباید پافشاری نمود.»

 سرکار خانم متینه امیری، دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مطالعات آرشیوی دانشگاه تهران، به ارائه مقاله خود تحت عنوان " شناسایی حقوق مالکیت فکری در تاریخ شفاهی: حقوق مصاحبه گر و مصاحبه شونده بر یکدیگر" که با همکاری جناب آقای دکتر علیرضا نوروزی، عضو هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تهران، نگاشته بودند؛ پرداختند. ایشان بیان کردند:« هدف از این مطالعه، شناسایی حقوق مالکیت فکری در تاریخ شفاهی با تاکید بر حقوق مصاحبه گر و مصاحبه شنونده بر یکدیگر است. تاریخ شفاهی گردآوری اطلاعات شفاهی است. نخستین آرشیو واقعی تاریخ شفاهی در سال 1940 در دانشگاه کلمبیا تاسیس گردید. تاریخ شفاهی به باز آفرینی تاریخ کمک می کند. مصاحبه گر و مصاحبه شونده ارتباط تنگاتنگی با هم ایفا می کنند. خروجی مصاحبه تاریخ شفاهی می تواند به صورت نسخه مکتوب، صوت و تصویر باشد. یکی از مؤلفه های مهم توجه به حقوق مالکیت فکری است. شیوه نامه تاریخ شفاهی به لحاظ حقوقی دارای دو وجه "مصاحبه شونده و مصاحبه گر" است. حق مؤلف تاریخ شفاهی با سازمان تولید کننده است. مصاحبه های تاریخ شفاهی تحت حمایت قانون حق مؤلف قرار می گیرند. مصاحبه شونده باید نسبت به تمام قوانین مربوط به تاریخ شفاهی آگاه باشد. هم چنین مصاحبه شونده باید از تمام ابعاد مصاحبه آگاه باشد.»

  در تکمیل سخنان ایشان، سرکارخانم دکتر نیک نفس خاطر نشان کردند: «تاریخ شفاهی یک روش پژوهش در حوزه تاریخ است. لذا فقط در این حالت می تواند مفهوم واقعی خود را پیدا کند. یک بعد از تاریخ شفاهی، تولید مواد دیداری- شنیداری است. منابع دیجیتال هم در حوزه حفظ و نگهداری و حفظ حقوق مصاحبه گر، مصاحبه شونده و سازمان تولید کننده مخاطره دارد. هنگامی یک مصاحبه به یک کتاب تبدیل می شود، پای تدوینگر، مصاحبه شونده، مصاحبه گر، ویراستار و کسی که ضبط و ثبت این موارد هم به میان می آید.»

   سرکار خانم کبیری نیز اذعان کردند: « نرم افزار میراث جام جم در مجمع مهتاب و کمیته حافظه جهانی برای سازمان های آرشیوی نیز ارائه گردیده است. استانداردها تعامل بین کاربر و سیستم را برقرار می کنند و بازیابی اطلاعات هم بر اساس فیلد های اطلاعاتی و متادیتای ثبت شده از یک اثر اتفاق می افتد.  این ها توسط آرشیویست ها تحلیل می شوند و زمانی که از سیستم پرسش می کنیم؛  بر اساس اطلاعات ثبت شده در فیلد های تخصصی، پاسخ و پرسش ها را می یابد.»

  در ادامه آقای فراستی فرمودند: «مصاحبه باید با مطالعه مصاحبه گر همراه باشد و این ترکیب می تواند نکات لازم را به دست آورد. در مورد رفتار مصاحبه شونده و مصاحبه گر در کتاب آقای رسولی مطالب مفصلی آماده است. داریم به این واقعیت می رسیم که مهارت های آرشیوی 40 مهارت است که یک آرشیویست باید آن ها را فرا گیرد. یک تحول آموزشی لازم است و دانش آرشیو با الزامات روز دنیا یک علم عمیق است و به هیچ عنوان در یک کاتالوگ یا سمینار نمی توان همه نکات مربوط به آن را مطرح نمود.»

  پس از اتمام ارائه مقالات، پرسش هایی مطرح گردید که به آن ها و پاسخ  داده شد و یک جمع بندی نیز صورت گرفت. در انتها از برگزار کنندگان، دبیر علمی و اجرائی همایش و دیگر دست اندرکاران تشکر به عمل آمد. از میان مقالات رسیده به اعضاء هیأت علمی و داوری همایش، 12 مقاله برای ارائه مورد پذیرش قرار گرفت که مقاله ی سرکار خانم فرزانه بهارلو تحت عنوان "بررسی استاندارد های فراداده ای توصیف آرشیوی و ارائه الگوی مناسب برای توصیف برای توصیف مواد دیداری و شنیداری"، مقاله ی سرکار خانم متینه امیری تحت عنوان "شناسایی حقوق مالکیت فکری در تاریخ شفاهی: حقوق مصاحبه گر و مصاحبه شونده بر یکدیگر" و مقاله ی سرکار خانم سپیده سیروس کبیری تحت عنوان "میراث جام جم، سامانه یکپارچه آرشیو های دیداری- شنیداری سازمان صدا و سیما" مورد تقدیر قرار گرفت. در آخر همایش با گرفتن عکس یادگاری خاتمه یافت.

  

برای دانلود مجموعه مقالات هجدهمین همایش سراسری انجمن علمی- دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا(س) اینجا کلیک کنید.