.: گزارش نوزدهمین همایش سراسری دانشگاه الزهرا :.

"شبکه‌های دانش"

 

نوزدهمین همایش سراسری انجمن علمی- دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی

دانشگاه الزهرا^(س)

 

برای مطالعه ی گزارش این همایش به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.

 نوزدهمین همایش سراسری انجمن علمی دانشجویی علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا^(س) تحت عنوان "شبکه‌های دانش" در تاریخ 21 آبان ماه 97 از ساعت 8 الی 17 در سالن دکتر تورانی برگزار گردید.

   دبیر علمی این همایش سرکار خانم دکتر معصومه کربلایی آقا کامران، عضو هیئت علمی و مدیر گروه رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا^(س) و دبیر اجرائی خانم الناز سرخیل، دانشجوی کارشناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا^(س) بودند. این همایش که مورد استقبال جمع کثیری از اساتید، دانشجویان و کتابداران داخل و خارج از دانشگاه قرار گرفت؛ دو پانل و هفت سخنران ویژه داشت.

   سخنران‌های ویژه سرکار خانم دکتر ندا گلیجانی مقدم، معاون محترم فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهرا^(س)؛ سرکار خانم دکتر معصومه کربلایی آقا کامران، دبیر علمی همایش؛ خانم الناز سرخیل، دبیر اجرائی همایش؛ جناب آقای دکتر امیر غائبی، ریاست محترم دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا^(س)؛جناب آقای دکتر فریبرز خسروی، ریاست محترم انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران؛ جناب آقای سید کاظم حافظیان رضوی، از پیشکسوتان گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی و جناب آقای دکتر محمد حسین واقف‌زاده، مشاور عالی مدیریت شرکت پارس آذرخش بودند که هریک به جنبه‌هایی از اهمیت موضوع نوزدهمین همایش پرداختند.

   همایش پس از قرائت قرآن و سرود ملی آغاز شد. در آغاز این همایش سرکار خانم ندا گلیجانی مقدم، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهرا^(س) ضمن عرض خوشامدگویی سخنرانی خود را آغاز نمودند. پس از سخنرانی ایشان؛ سرکار خانم دکتر کامران، دبیر علمی همایش، ضمن عرض خوش‌آمدگویی و تبریک حلول ماه ربیع الاول، به دانشجویان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی تبریک گفتند که همانند سال‌های گذشته با تلاش و استمرار، نوزدهمین همایش سراسری انجمن علمی دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی را به‌خوبی برگزار کردند و اذعان کردند:«دانشجویان ما همواره در انتخاب موضوعات خوب پیشگام و پیش‌قدم بودند.»

   هم‌چنین اشاره نمودند: «شبکه‌ها با تعاملاتی که با فناوری‌ها دارند، ارتباطات را بسیار تسهیل کرده‌اند. آخرین و برترین نمونه این شبکه‌ها، شبکه‌های اجتماعی است. افراد در این شبکه‌ها یافته‌ها، عقاید و نظریه‌های خود را به آسانی و به‌صورت رایگان به اشتراک می‌گذارند. شبکه‌های دانشی برای تمام سازمان‌ها از اولویت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.» هم‌چنین افزودند: «مقالات همایش در راستای موضوعات تعیین شده بود. تعداد چکیده مقالاتی که به این همایش رسید، 63 چکیده بود. از آنجایی که در اکثر چکیده مقالات، محورهای مد نظر این همایش در نظر گرفته نشده بود؛ تنها 31 چکیده مورد پذیرش قرار گرفت و 29 مقاله ارسال شد که از این تعداد، تنها 8 مقاله‌ای که به نظر ما رسید که مطابق با محورهای همایش هستند، انتخاب شد.»

   در ادامه اذعان کردند: «علت اصلی جابه‌جایی مقالات در برگه برنامه‌ی همایش و تغییر تعداد ارائه‌‌های مقالات، این امر است که 2 نفر از کسانی که مقالات آن‌ها پذیرفته شده بود به ما اعلام کردند که نمی‌توانند برای ارائه‌ی مقاله در همایش حضور داشته باشند. البته از آنجایی که این یک همایش سراسری بود، انتظار حضور تمام ارائه‌کنندگان مقالات می‌رفت. سخن آخر این که همان‌طور که خانم دکتر ندا گلیجانی مقدم اشاره نمودند، دانشجویان از مقاطع و ورودی‌های مختلف در برگزاری این همایش همکاری داشته‌اند؛ لذا باید تجربه‌ها و اندوخته‌های دانشجویان ترم‌های بالاتر به ترم‌های پایین‌تر انتقال داده شود. ما امیدواریم به سمت‌و‌سویی حرکت کنیم که دبیر علمی این همایش در سال‌ آتی از دانشجویان دکتری ما انتخاب شود.»

   در ادامه الناز سرخیل، دبیر اجرائی همایش بیان کرد: «ضمن عرض سلام و خیر مقدم، خدمت دانشجویان، دانش آموختگان و اساتید، از ابتدای امسال ما در انجمن، همه ی تلاشمان را به کار بستیم تا بتوانیم همایش سراسری علمی دانشجویی دانشگاه الزهرا^(س) که امروز به نوزده سالگی رسیده است را هرچه پرشورتر برگزار کنیم. همان‌طور که سرکار خانم دکتر کامران، دبیر محترم علمی همایش توضیح دادند، موضوع همایش امسال از میان موضوعات مختلف در سه ماه توسط گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی انتخاب شد و در طی این سه ماه فراخوان دریافت مقالات منتشر شد و پس از سه ماه تعداد 63 چکیده به دست ما رسید که از میان آن‌ها و پس از فرآیند داوری توسط کمیته داوران، 31 تعداد چکیده پذیرفته شد. در نهایت پس از دریافت فایل اصلی مقالات، 29 تعداد مقاله از شهرهای مختلف کشور ارسال شد که هم اکنون شاهد ارائه‌ی 8 تعداد از آن‌ها هستید.

   در پایان لازم است از تلاش‌های دبیر علمی همایش، سرکار خانم دکتر کامران و سایر اساتید و دبیران انجمن که دست یاری ما را به گرمی فشرده‌اند، نهایت سپاس را داشته باشیم. از حامیان مالی همایش از جمله انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، جناب آقای دکتر خسروی- شرکت پارس آذرخش، جناب آقای دکتر مجید جراح- از آقای محسنی نشر کتابدار و شرکت یابش – جناب آقای حیدری سپاس و قدردانی می‌کنیم. امیدوارم که همایش حاضر همچون 18 سال گذشته، چشمه‌های روشنی را در جامعه‌ی علمی علم اطلاعات و دانش‌شناسی جاری سازد.»

   در ادامه کلیپی از مجموعه فعالیت‌های انجمن علمی دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا^(س) نمایش داده شد.

  پس از پخش کلیپ انجمن، جناب آقای دکتر غائبی، ریاست محترم دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا^(س) فرمودند: «همان‌طور که مطلع هستید، مجموعه همایش‌های انجمن، سابقه‌ای طولانی دارد. نوزدهمین همایش با اسم شبکه‌های دانش از ویژگی خاصی برخوردار است. چراکه عدد 19، عدد بسیار مهمی است و در علوم قرآنی نیز بسیار حائز اهمیت است. از آنجایی که دانش در هر صورت به کار ما مرتبط است باید بدانیم که جایگاه دانش در این رشته کجاست؟ مانند بازیابی دانش. ما اساساً تعریف شبکه‌های دانش را مد نظر داشتیم. آن چه که روی آن توافق شده است، آن است که شبکه‌های دانش پدیده‌ای پویا است که به توسعه، اشتراک‌گذاری، تسهیم و اشاعه‌ی دانش می‌پردازد. در جاهایی ممکن است تداخل مبحث داشته باشیم ولی از هر منظری که به مقالات نگاه کنیم می‌بینیم که شبکه‌های دانش در موارد مختلف جایگاه خود را داشته است. در پایان از تمام حضاری که حضور داشتند، استادان، پیشکسوتان و معاون فرهنگی و اجتماعی تشکر می‌کنم.»

   جناب آقای دکتر فریبرز خسروی، رئیس انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران فرمودند:« اگر فناوری در عرصه‌ای وارد شود، ابتدا باید برای استفاده از فناوری، فرهنگ استفاده از آن شکل گیرد. 95 درصد تحقیقاتی که در رشته انجام می‌گیرد، در راستای حل مشکلات کشور نیست. پژوهش‌ها بیشتر کمی‌گرایانه است. شبکه‌های اجتماعی علمی زمانی می‌توانند مثمر ثمر باشند که افراد در این شبکه‌ها به دنبال رفع مشکلات موجود باشند. شبکه‌های مجازی فعلی به آن نقطه‌ی عطف رسیده است و ما در آن نقطه عطف هستیم. راهکار درست آن است که ما بدانیم در این عصر خطیر قرار گرفتیم. در عصر انفجار اطلاعات حجم زیادی از اطلاعات ناصحیح در این شبکه‌ها قرار دارند. بحث سواد اطلاعاتی و سواد رسانه‌ای را اول باید به‌درستی بفهمیم و بعد به جامعه خود انتقال دهیم. اگر به شیوه‌های پیش عمل کنیم و ناآگاهانه از این شبکه‌ها استفاده کنیم، دچار مشکل می‌شویم و با روحیه‌ی افراط گونه‌ی ما باعث می‌شود نتوانیم به درستی از این شبکه‌ها استفاده کنیم.» ایشان در آخر، از استادان برای برگزاری این همایش تشکر نمودند.

   جناب آقای سید کاظم حافضیان رضوی، از پیشکسوتان گروه علم اطلاعات و دانش شناسی فرمودند: «افتخار من این است که در همایشی شرکت می‌کنم که دانشجویان عزیز از سالی که این همایش را پایه‌گذاری کردند، آن را به مدت 19 سال برگزار کردند. در ادامه نظراتم را درخصوص همایش‌های دانشگاه الزهرا^(س) بیان می‌کنم:«

1. رشد و ارتقای موضوعی: موضوعات این همایش خودش همگام با موضوعات روز رشته است.

2. همگام با پیشرفت‌های حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی به صورت منظم پا به پا حرکت کرده و حتی جلوتر از آن.

3. استقبال هرساله اولیای دانشگاه از فعالیت‌های انجمن علم اطلاعات برای برگزاری همایش و این که سکان کار همایش همواره به عهده خود دانشجویان بوده است.

4. شاخص بودن در دانشگاه‌ها و گروه‌های دیگر.

5. جامعیت با حضور دانشجویان و اساتید سایر دانشگاه‌ها: همایش‌های دانشگاه الزهرا^(س)همایشی با فراخوان سراسری است و شما این امکان را در اختیار سایر دانشجویان دانشگاه‌های دیگر نیز قرار می‌دهید که در آن شرکت کنند.

6. پرورش روح جمعی و تداوم آن در این 19 سال: این روح مدنی و همکاری در دانشجویان انجمن دانشگاه الزهرا^(س)  وجود دارد و چه بسا باید تقویت شود و البته که قابل تقدیر است.

7. مدیریت دانشجویی: درست است که این همکاری و تعاون در پرتو همکاری‌ها و پشتیبانی سایر مراکز، سازمان‌ها و بخش خصوصی است ولی تمام فرآیند‌ها تحت مدیریت دانشجویان این رشته است.

8. جلب و جذب و اعتماد پیشکسوتان و اساتید رشته: که همواره همایش‌های دانشگاه الزهرا^(س)اعتماد اساتید این رشته را جلب کرده است.»

در ادامه چند پیشنهاد برای برگزاری بیستمین همایش دانشگاه الزهرا^(س) ارائه می‌دهم:«

1. مروری بر نوزده همایش گذشته داشته باشید و این‌ها را مکتوب و مضبوط کنید و به شرکت‌کنندگان همایش بعدی ارائه دهید.

2. یک آرشیو اختصاصی در مورد همایش‌های برگزار شده انجمن تهیه کنید که باید شامل تمام فعالیت‌های این بیست سال باشد. مطمئن باشید جزء تاریخ این علم خواهند ماند. می‌دانم که هر سال برای انتخاب موضوع همایش از حضور جمعی و افراد مختلف استفاده می‌کنید و طبعاً پیشنهادات و موضوعات خوبی نیز برای همایش آتی پیشنهاد می‌شود.

3. انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران هرسال یک کنگره سراسری برگزار می‌کند که به کتابداری فارغ از زاویه خاص علمی نگاه می‌کند. این یک فرآیند مستمر تجربی، تدریجی و در نهایت علمی است. انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، امید دارد که نگاه به کنگره را عام‌تر کند و تمام ابعاد فعالیت حرفه‌ای را نیز در نظر می‌گیرد. می‌دانیم که از آن استقبال می‌شود. از شما هم درخواست می‌کنم این روح جمعی و مدنی را در خود تقویت کنید. با فعالیت جمعی و مدنی می‌توان به نتایج خوبی دست یافت.

4. همواره تأکید کردم که کتابداران باید روحیه آرشیویستی داشته باشند. تأکید می‌کنم که حتماً دانشجویان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی،  مصاحبه دکتر شهین‌دخت خوارزمی به عنوان یک دانشمند زن عصر را  باید عنوان یک الگو مطالعه نمایند. امیدوارم که در پرتو تلاش‌های دوستان بتوانیم به نکات مهم خوبی در زمینه‌ی شبکه‌های دانش دست یابیم.»

   جناب آقای دکتر محمدحسین واقف زاده، عضو هیئت علمی کتابخانه ملی و مشاور عالی مدیریت شرکت پارس آذرخش ضمن تشکر از برگزار کنندگان همایش فرمودند:« امروز مصادف با 30 سالگی شرکت پارس آذرخش است و ما آن را به فال نیک می‌گیریم. ان شاء الله این شرکت بتواند در زمینه شبکه‌های دانش به رشد و توسعه‌ی خود ادامه دهد. محتوا از جنبه‌های مختلف بسیار اهمیت دارد. اولاً محتوا از تولید کتاب، اسناد گرفته تا چند رسانه‎‌ای‌ها، خلاقانه‌ترین شکل دانش بشری است. اما از نگاه ابزاری اگر بخواهیم نگاه کنیم با ابزارهای مختلف می‌توان داده‌کاوی کرد، یا از هوشمندسازی استفاده نمود. رویکرد تولید محتوا و استفاده از محتوا درحال متفاوت شدن است و جهان آینده نیز روی محتوا می‌چرخد. ابزار استفاده از این دانش هم باید خلاقانه و نوآور باشد.

   در دنیای امروزی ابزار می‌تواند نوع محتوا را تعیین کند. به عنوان مثال ابتدا ابزار فیس‌بوک و توییتر ایجاد شد و بعد محتوای آن شکل گرفت. در واقع ابزار و محتوا باهم درآمیخته است. ابزاری که برای تولید محتوا استفاده می‌شود، باید دانش‌ساز باشد. همین‌طور در فهرست‌نویسی، ابزارهایی آمده است که با استفاده از هوش مصنوعی خود نمایه‌سازی می‌کند. این امر یعنی در دیدگاه‌های سنتی تحولاتی ایجاد شده است. همین ابزار باعث می‌شود که شبکه ‌های یکپارچه، محتوای مختلف را با هم لینک کند. بنابراین قدم اول آن است که تمام سیستم‌های آرشیوی و کتابخانه‌ای که محتوای این چنینی دارند با هم لینک شوند و باید از رویکردهایی که در دنیا استفاده می‌شود، بهره گرفت، از جمله رویکرد Clouding. در این رویکرد تمام سیستم‌ها را در فضای ابری نگه می‌دارند و همه‌ی اطلاعات به هم به سمت‌و‌سوی خاصی سوق می‌دهیم. وقتی اطلاعات با یکدیگر لینک می‌شوند، می‌توان اطلاعات صحیح را از ناصحیح جدا کرد. لذا ابزار و محتوا باهم درآمیخته‌اند و نمی‌توان این‌ها را از هم جدا کرد. گردآوری محتوا باید به گونه‌ای باشد که دسترس‌پذیر باشد  و دسترسی ابزارها به آن نیز امکان‌پذیر باشد و باید استانداردهای این ابزارها یکسان شود تا دانش به صورت گسترده استفاده گردد. دنیای آینده، دنیای تولید محتواست و این تولید محتوا با ابزارهای متناسب با آن باید صورت پذیرد.»

   پس از سخنرانی دکتر واقف‌زاده و با اعلام زمان پذیرایی، حضار به سالن جانبی هدایت شدند. در ادامه اعضای پانل اول، آقایان دکتر خسروی، دکتر رضایی شریف آبادی و خانم‌ها دکتر کامران و دکتر آبام در جایگاه داوری قرار گرفتند.

   دکتر رضایی شریف آبادی ضمن عرض خوش‌آمدگویی فرمودند:« امیدواریم که ما برای بیستمین سال برنامه‌ی خاصی در نظر داشته باشیم هم از نظر محتوا و هم از نظر مروری که خواهیم داشت. دوست دارم در بیستمین همایش ما، دبیران نوزدهمین همایش حضور داشته باشند. همایش، همایش مهمی است. این نوع حرکت‌ها برای خود دانشجویان مهم است. مباحثی که سرو‌کارش با اطلاعات و دانش است و هر ساله توانستیم موضوع جدیدی را داشته باشیم. توصیه می‌کنم این فعالیت‌های اجتماعی خود را ادامه دهید، کلاس درس بلأخره می‌گذرد. انجمن یعنی اجتماع حرفه‌ای که باید همه حضور داشته باشند و این حضور باید همیشه پررنگ‌تر از قبل باشد. به آقای مهندس جراح تبریک می‌گویم که امسال سی اُمین سالروز تأسیس شرکت پارس آذرخش است. ایشان در تمام نوزده همایش دانشگاه الزهرا^(س) حامی ما بودند.»

   ابتدا جناب آقای مجید علیقلی‌زاده، کارمند کتابخانه مرکزی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، برای ارائه‌ی مقاله مشترکشان با خانم سکینه قاسم‌پور، دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا^(س)، تحت عنوان "شبکه دانش و توسعه آن از طریق شبکه‌های اجتماعی در سازمان‌ها" تریبون را در دست گرفتند و به نکات ذیل اشاره نمودند:«شبکه‌ی دانش یکی از راهکارهای مدیریت دانش است. عناصر دانش می‌تواند گروه‌ها، افراد و یا سازمان‌ها باشد. مدیریت دانش، راهبرد و فرآیندی است که طی آن دانش فردی به دانش سازمانی تبدیل می‌شود. در ادامه در مورد انواع دانش صحبت نمودند و اشاره نمودند که  ترکیب و پیوند میان عناصر اطلاعاتی در مباحث دانش به ترتیب داده، اطلاعات و دانش است و دانش تجربیات تثبیت شده است. پس از دانش، خرد و حکمت را داریم.

    شبکه‌های دانش نه تنها ارتباط میان اعضا را مشخص می‌کنند، بلکه دسترس‌پذیری و تبادل منابع دانش در شبکه را نیز نشان می‌دهند. شبکه دانش می‌تواند درون سازمانی یا برون سازمانی باشد. عوامل مختلفی از جمله عوامل مدیریتی، فرهنگی، محیطی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، نیروی انسانی، استراتژی سازمانی، بافت و ساختار سازمانی تأمین مالی و محتوای نوع دانش در شبکه‌سازی دانش موثرند. ویژگی‌های شبکه عبارت‌اند از: ابعاد شبکه، نقش افراد در شبکه، ساختار شبکه و موفقیت افراد در شبکه و در مورد هریک توضیحات مختصری ارائه شد. افراد در شبکه، عاملان دانش و کارگزاران دانش هستند. و در ادامه در مورد شبکه های اجتماعی و انواع آن‌ها توضیح داده شد.» هم‌چنین افزودند:«شبکه‌های اجتماعی که هر فرد عضو آن است را می توان شبکه دانش شخصی نامید و هرچه ارتباط میان افراد و در شبکه بیشتر باشد، تولید دانش داخل شبکه بیشتر است.»

   پس از آن، سهیلا خوئینی، کارشناس ارشد رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه تهران، مقاله مشترک خود را با الهام اسمعیل پونکی، کارشناس ارشد رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه تهران، ارائه داد: «در شبکه های اجتماعی علمی، فرد می‌تواند از آخرین مطالعات انجام شده مطلع شده و با پژوهشگران آن حوزه آشنا شود. شبکه اجتماعی ریسرچ‌گیت در سال 2008 با هدف تسهیل ارتباط بین پژوهشگران شکل گرفت. تا امروز حدود 15 میلیون نفر عضو این شبکه هستند. این شبکه هم‌چنین فرصتی را برای یافتن شغل ایجاد می‌کند. در مجموع 80 نفر از اعضای هیئت علمی جامعه‌ی پژوهش عضو این شبکه هستند. تعداد تألیفات به اشتراک‌گذاری شده، وسیله‌ی سنجش اعتبار علمی پژوهشگران در شبکه علمی ریسرچ‌گیت است. از زمان ایجاد شبکه‌ی اجتماعی ریسرچ‌گیت نزدیک به ده سال است که می‌گذرد ولی هنوز این شبکه نتوانسته است بین پژوهشگران ایرانی مورد استفاده قرار گیرد. طبق نتایج پژوهش، پژوهشگران بیشتر تمایل دارند از شبکه‌ی ریسرچ‌گیت به عنوان بستری برای به اشتراک‌گذاری تألیفات استفاده نمایند تا اینکه از آن به عنوان فضایی برای بحث ‌و ‌گفت و‌گو استفاده نمایند. با برگزاری دوره‌های آموزشی مختلف برای پژوهشگران و اعضای هیئت علمی، باید آن‌ها را بیشتر با کارکردها و اثرات پژوهشی این شبکه آشنا کرد.»

   در ادامه فهیمه علی عسکری، دانشجوی کارشناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا^(س)، مقاله‌ی مشترک خود را با امیرسپهر طوغانی، دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه تهران تحت عنوان "تحلیل و خوشه‌بندی تولیدات علمی مرتبط با حیطه موضوعی شبکه‌های دانش در پایگاه استنادی وب آو ساینس" ارائه داد:«امروزه تولیدات علمی یکی از شاخص­‌های مهم جهت ارزیابی و پیشرفت در عرصه­‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در کشورهای مختلف جهان به شمار می‌­رود. سنجش و ارزیابی این تولیدات علمی نیازمند استفاده از روش­‌های مختلف ارزیابی می باشد که علم‌سنجی یکی از مهم‌ترین این روش‌­ها است که می‌­تواند به روشن شدن قضایای علمی و ارائه راهکارهای عملیاتی برای انواع مختلف مشکلات در رابطه با فعالیت‌های تحقیقاتی کمک نماید. از معیارهای مهم ارزیابی و رتبه‌بندی علمی کشورها، پژوهشگران، مؤسسات و دانشگاه‌‎ها در جهان میزان تولیدات علمی نمایه شده در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر نظیر وب‌آو‌ساینس (آی.اس.آی) است.

    بیش از 24 درصد تولیدات علمی مربوط به کشور آمریکا می‌باشد که 235 رکورد اطلاعاتی از این کشور در این پایگاه نمایه شده است و پس از آن کشور انگلیس و آلمان در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بیش از 95 درصد تولیدات علمی به زبان انگلیسی است  و پس از آن زبان‌های اسپانیایی و پرتغالی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بیشترین تولیدات علمی در سال 2017 و کمترین تولیدات در سال 2008  بوده است و این مسئله بیانگر آن است که در سال‌های اخیر نسبت به سال‌های قبل تعداد تولیدات علمی در جهان روند رو به رشدی داشته  و به عبارتی با نوعی پیشرفت در این زمینه موضوعی روبرو شدیم. در بین دانشگاه‌ها نیز دانشگاه فناوری دلفت در هلند، اوترخت در هلند  و علوم چین  به ترتیب بیشترین تولیدات علمی را داشته‌اند. با توجه به اهمیت موضوع و جایگاه نسبتاً بد ایران در رتبه‌بندی به دلیل کم بودن تعداد رکوردهای منتشره لازم است که محققین کشور در این زمینه اهتمام جدی به خرج دهند. همچنین با توجه به بالابودن تعداد مقالات فارسی در این زمینه موضوعی لازم است در ترجمه و انتشار مقالات با کیفیت در ژورنال‌های معتبر خارجی اعم از ای اس ای و اسکوپوس تلاش بیشتری صورت پذیرد.»

   سپس سیده رقیه حجازی، دانشجوی دکتری دانشگاه شهید چمران اهواز مقاله مشترک خود را  با رقیه قضاوی، دانشجوی دکتری دانشگاه شهید چمران اهواز تحت عنوان "بررسی رده‌بندی‎‌های علم با هدف دستیابی به جایگاه هویتی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی"ارائه دادند:« بازنمایی دامنه‌­ی دانش با هدف فهم جایگاه زیررشته­‌ها و دیدگاه‌­های مرتبط با آن­‌ها صورت می­‌گیرد. نقشه علم عبارت است از تجزیه و تحلیل یک حوزه علمی از زوایای متفاوت و ترسیم یک نگرش کلی از آن حوزه که در قالب شکل­‌های گرافیکی، ارتباطات بین حوزه‌های مختلف علوم را نمایش می‌­دهد و به درک ساختارهای علوم کمک می­‌کند. رده­‌بندی دیویی و کنگره بر اساس رشته­‌های دانشگاهی شکل گرفته‌­اند، نه موضوعات علمی. در رده‌بندی کنگره رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی هم پایه رشته‌­های اصلی دانشگاهی در نظر گرفته شده است. در رده‌­بندی دیویی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی به عنوان یک موضوع فرعی در زیر رشته رایانه و اطلاعات قرار گرفته است.

   در پایگاه استنادی علوم رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی در زیر رده اصلی علوم کامپیوتر و علم اطلاعات در نظر گرفته شده است. در پایگاه استنادی علوم انسانی و هنر، رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی یکی از رده‌­های فرعی در زیر موضوع علوم انسانی و چند موضوعی­‌ها قرار گرفته است. در پایگاه استنادی علوم اجتماعی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی به عنوان یکی از رده­‌های اصلی محسوب شده است. تحلیل موضوعات تولیدات علمی این حوزه براساس خوشه بندی انجام شده، نشان دهنده روند موضوعات، اهمیت یافتن و مطرح شدن مفاهیم جدیدی است که تا حدودی متفاوت از خوشه­بندی­‌های ترسیم شده براساس طرح­‌های رده­‌بندی مطرح در این پژوهش است. خلاء موضوعات جدید در رده­بندی­‌ها که به دلیل طرح مباحث بین رشته‌ه­ای نوظهور است. رده‌­بندی کنگره دارای گستردگی بیشتری برای تعریف زیرحوزه برای رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی است. علم اطلاعات و دانش­‌شناسی در طبقه‌­بندی­‌های مختلف از علوم، جایگاه متفاوتی دارد. دلیل این تفاوت را می‌­توان در فلسفه وجود و کاربرد هر طبقه­‌بندی جستجو کرد.»

    با اعلام زمان استراحت و نماز و ناهار، حضار به خارج از سالن هدایت شدند.

   پس از استراحت حضار و اقامه ی نماز و صرف ناهار، اعضای پانل دوم، جناب آقای دکترغائبی، خانم‌ها دکتر کامران و دکتر سالمی و سرکار خانم الهه حسینی در جایگاه داوری مستقر شدند.

  ابتدا سارا رضایی‌فرد، دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی مقاله مشترک خود با دکتر امیررضا اصنافی، عضو هیئت علمی و استادیار دانشگاه شهید بهشتی، تحت عنوان "تحلیلی بر شبکه‌های اجتماعی علمی به‌منظور ارائه الگویی برای ایجاد شبکه اجتماعی یکپارچه داخلی" ارائه داد:« شبکه‌های تخصصی و علمی در جهان با هدف افزایش تعامل و گسترش علم فعالیت می‌کنند. آشنایی و استفاده پژوهشگران و دانشجویان ایرانی به ویژه در سطوح پایین‌تر علمی از این شبکه‌ها کم است. تعدد و تکثر شبکه‌های اجتماعی تخصصی سازمانی و دانشگاهی بدون درنظر گرفتن نیاز‌های مخاطب، باعث بروز بی‌رغبتی به این شبکه‌ها و سردرگمی می‌شود. در این میان وجود یک شبکه اجتماعی علمی فارسی‌زبان یکپارچه که نیازها و خواسته‌های پژوهشگران ایرانی را برآورده سازد و مورد تأیید وزارت علوم و ارگان‌های مرتبط باشد، ضرورت دارد. در این شبکه‌ افراد نه‌تنها می‌توانند با آشنایان و همکاران خود در تعامل باشند، بلکه افراد دیگر در زمینه‌های مرتبط را شناسایی کرده، از سوابق علمی و پژوهشی آنان باخبر شوند و بتوانند گروه‌های تخصصی ایجاد نمایند.

   در ادامه به معرفی شبکه‌های اجتماعی آکادمیا، مندلی، ریسرچ‌گیت پرداخت. هم‌چنین افزود:«با وجود حضور وسیع ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی، حضور و فعالیت آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی علمی و تخصصی بسیار کم است. همینطور در ساخت و ایجاد شبکه‌های اجتماعی تخصصی داخلی نیز بسیار ضعیف عمل کرده است. این آمار به این معنی است که ایرانیان بیشتر زمان حضور خود را در شبکه‌های اجتماعی عمومی می‌گذرانند. در حال حاضر گروه‌های تخصصی و علمی نیز در همین شبکه‌های عمومی ایجاد می‌شود که مسلماً ویژگی‌ها و خصوصیت‌های شبکه اجتماعی تخصصی را برآورده نمی‌کند.

   در ایران شبکه اجتماعی یکپارچه که تمامی دانشجویان و پژوهشگران بتوانند در آن به تبادل اطلاعات بپردازند، وجود ندارد و اکثراً افراد به عضویت در شبکه‌های مجازی علمی خارج از کشور درمی‌آید و یا در شبکه‌های اجتماعی عمومی به تبادل اطلاعات و ارتباط با هم‌دانشگاهیان و هم‌رشتگان خود می‌پردازند. از این نظر طراحی و وجود یک شبکه اجتماعی علمی در کشور اهمیت پیدا می‌کند.»

   و در پایان، هادی هراتی، دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، مرکز اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌ی مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد مقاله خود را  تحت عنوان "بررسی تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر رفتار برنامه‌ریزی نشده کاربران در استفاده از منابع و خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی" ارائه داد:«مهم‌ترین هدف از مجموعه‌سازی  و سازمان‌دهی،  اشاعه منابع و خدمات است و تنها توجه به گردآوری و سازمان‌دهی منابع و خدمات حتی بر اساس نیاز مراجعه‌کنندگان کافی نیست. کتابخانه‌ها نیازمند کسب اطلاعات دقیق‌تری در خصوص رفتار مراجعان هستند تا با درک نگرش مراجعان بتوانند زمینه مطلوب‌تری برای ارائه خدمات و استفاده بهتر از منابع خود فراهم سازند و به هدف نهایی خود یعنی اشاعه اطلاعات دست یابند. به‌طورکلی، رفتار استفاده فرد از منابع یا خدمات اطلاعاتی در کتابخانه‌ها می‌تواند به دو دسته کلی شامل رفتار برنامه‌ریزی‌شده و رفتار برنامه‌ریزی نشده تقسیم شود. رفتار برنامه‌ریزی‌شده کاربران در محیط‌هایی مانند کتابخانه‌ها می‌تواند شامل فرایند هدفمند جستجوی منابع اطلاعاتی در نظام‌های جستجو، قفسه‌ها و یا بخش‌های مختلف کتابخانه‌ به‌منظور استفاده از خدمات کتابخانه‌ای در راستای قصد از پیش تعیین‌شده باشد. استفاده برنامه‌ریزی نشده  کاربران از منابع اطلاعاتی یا خدمات کتابخانه‌ای نیز می‌تواند اشاره به تصمیم آنی و سریع فرد در جهت استفاده از خدماتی باشد که از قبل برای آن‌ برنامه‌ریزی نشده است.

با توجه به آمارهای منتشرشده در ایران در خصوص پایین بودن سرانه مطالعه و یا کاهش میزان مراجعه به کتابخانه‌ها تمرکز بر شیوه‌های نوین بازاریابی به‌منظور توسعه و گسترش فرهنگ کتاب‌خوانی و استفاده بیشتر از محیط‌های کتابخانه‌ای می‌تواند از اهمیت بسیاری برخوردار باشد. در خصوص رفتار برنامه‌ریزی‌شده تحت عنوان رفتار اطلاع‌یابی، پژوهش‌های زیادی در ایران  و خارج از ایران انجام‌شده است، ولی تاکنون به رفتار برنامه‌ریزی نشده کاربران توجه نشده است.

   پیشنهاد می‌شود کتابخانه‌های دانشگاهی به شبکه‌های اجتماعی توجه ویژه‌ای داشته باشند؛ زیرا نتایج این پژوهش نشان داد که توجه به این شبکه‌ها باعث می‌شود مراجعه‌کنندگان زمان بیشتری را در بستر شبکه‌های اجتماعی کتابخانه صرف کنند و در نتیجه‌ی صرف زمان بیشتر منجر به استفاده بیشتر از منابع و خدمات کتابخانه به‌صورت برنامه‌ریزی نشده و آنی می‌گردد.»

   پس از پایان ارائه‌ی مقالات پذیرفته شده، خانم الهه حسینی، دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا^(س) درباره شبکه‌ی داده‌های هوشمند سخنرانی خود را آغاز نمودند. ایشان فرمودند: «شرکت ontotext مشتمل بر گروهی از متخصصان از کشورهای مختلف است که روی گراف‌های دانش متمرکز هستند. در نرم افزار GraphDB داده‌های ناهمگون وارد می‌شود و خروجی آن نیز بحث تحلیل داده است. با استفاده از داده کاوی و تحلیل داده، گراف‌های دانش را تهیه می‌کنیم و از آن‌ها استفاده می‌کنیم. نه تنها داده‌های ناهمگون داخل نرم‌افزار را به هم متصل می‌کنیم  بلکه آن‌ها را به شبکه‌های خارجی نیز متصل می‌کنیم. با شناسایی الگوها می‌توان مفاهیم را شناسایی کرد و اتصالات را قوی‌تر نمود. اتصال مفاهیم شناسایی شده داده‌های هوشمند را برای ما می‌سازد و این داده‌های هوشمند رابطه‌های معنایی را شناسایی کرده و آن‌ها را به هم متصل می‌کند و باعث بهبود بازیابی می‌شود. نسخه‌ی رایگان این نرم‌افزار به راحتی از طریق سایت این شرکت دسترس‌پذیر است. ولی نسخه‌ی پولی آن قطعاً قابلیت‌های جدیدتری دارد. با طراحی بردار معنایی موجودیت ها شناسایی شده و فاصله بین آن‌ها را محاسبه می‌شود. هرچه این فاصله کمتر باشد، یعنی موجودیت‌ها رابطه ی معنی‌دار بیشتری دارند. با این واسطه‌ بردارهای معنایی را نیز می‌توان قوی‌تر کرد.»

در ادامه جناب آقای دکتر غائبی تصریح کردند: «"شتاب دهی به انتقال دانش" از طریق کاهش هزینه، افزایش بهره وری و بهینه‌سازی فرآیند‌ها جزء مهم‌ترین مزایایی است که شبکه‌های دانش به همراه دارند. لذا باید شبکه‌های دانشی کاربردی ایجاد شود.» و در آخر از حضور حضار تشکر و قدردانی نمودند.

   پس از اتمام ارائه مقالات، از سوی داوران مقالات پرسش‌هایی مطرح گردید که توسط ارائه‌دهندگان مقالات به آن‌ها پاسخ داده شد و در نهایت یک جمع‌بندی نیز صورت گرفت و از برگزارکنندگان، دبیر علمی و اجرائی همایش و دیگر دست اندرکاران تشکر به عمل آمد.

   از میان مقالات رسیده به اعضاء هیئت علمی، 8 مقاله برای ارائه مورد پذیرش قرار گرفت که مقاله‌ی خانم‌ها سهیلا خوئینی و الهام اسمعیل پونکی تحت عنوان "بررسی میزان حضور اعضای هیئت علمی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی در شبکه اجتماعی علمی ریسرچ‌گیت" به‌عنوان مقاله برتر انتخاب گردید و هم‌چنین از برگزار کنندگان همایش، اعضای هیئت علمی و در نهایت گروه پرتلاش و باپشتکار کادر اجرایی نیز تقدیر شد. سپس با اعلام زمان پذیرایی، حضار به خارج از سالن هدایت شدند و در پایان، نوزدهمین همایش با گرفتن عکس یادگاری خاتمه یافت.

 

به پایان آمد این دفتر حکایت همچنان باقی

سعدی